Attar (Ittar) – Historia Indyjskich Olejków Zapachowych

Nazwa Attar („Itra” lub „Ittar”) pochodzi z języka arabskiego i  dosłownie oznacza „zapach”. Attar pozyskuje się poprzez destylację kwiatów (najczęściej róży), ziół, drewna, a nawet gliny. To, co czyni go wyjątkowym, na tle innych perfum to intensywność nut zapachowych, naturalność składników i brak rozpuszczalników czy alkoholu. Okres dojrzewania attaru może trwać od jednego do dziesięciu lat w zależności od użytych roślin i pożądanych rezultatów. Cztery kilogramy ręcznie zbieranych róż , to tylko 1 kg różanego attaru. Produkcją olejków zapachowych w Indiach  zajmują się małe rodzinne manufaktury  z miasta Kannauj w stanie Uttar Pradesh

W wersji tradycyjnej olejem bazowym attaru jest to olej sandałowy.  Ze względu na zawrotne ceny, jakie zaczyna on osiągać (surowca jest coraz mnie, więc staje się coraz droższy), wykorzystuje się również inne oleje. Attary mają szeroki zakres zastosowań. Każdy z nich posiada własny, unikalny zapach i funkcje. Część wyprodukowanych olejków stosuje się jako dodatek do innych produktów, ale większość wytwarza się do bezpośrednio stosowania na ciało, jako naturalny perfum. Uważa się, że attary mają również zastosowanie medyczne i ogólnie są klasyfikowane na podstawie ich wpływu na organizm. „Ciepłe” attary, takie jak piżmo, bursztyn i kesar (szafran) są używane w zimie, podnoszą temperaturę ciała. Podobnie „chłodne” attary, takie jak róża, jaśmin, khus, kewda i mogra są używane w lecie w celu zauważalnego efektu chłodzenia organizmu.

Wyjątkowym ze względu na wykorzystywany surowiec jak i sam zapach jest Attar Mitti. Zamiast destylacji materiału roślinnego, takiego jak korzenie trawy wetiwery, róży lub kwiatów jaśminu, destylowana jest wysuszona i wypieczona glina. Zapach z tego surowca to bardzo słodka mieszanka, w której drzewna i orientalna nuta drzewa sandałowego jest dopełniona ziemnym zapachem. Wielu mieszkańców Kannauj uwielbia ten zapach, gdyż przypomina zapach mokrej ziemi po monsunie.

Kannauj – Stolica Perfum Indii i historia Attar / Ittar

Położone nad brzegiem rzeki Ganges miasto Kannauj było niegdyś ważnym centrum handlowym dla indyjskich perfum, przypraw i jedwabiu. Wysyłano z tego miejsca towary głównie do krajów Bliskiego Wschodu. Dzisiejsze 1.7 milionowe miasto osiągnęło szczyt swojej świetności w VII wieku, kiedy to było stolicą imperium prowadzonego przez hinduskiego króla o imieniu Harsha Vardhan.

Miejscowi perfumiarze dostarczali olejki zapachowe cesarzom Moghul, którzy rządzili Indiami przez prawie 300 lat. Resztki rozwalających się fortów i królewskich fasad świadczą o dawnej chwale tego miasta.

Miejscowe manufaktury Specjalizują się w sześciu perfumach, między innymi Rose, Henna, Shamama Henna, Mogra, Bela i  Mitti Attar.

„Kannauj jest dla Indii tym, czym Grasse jest we Francji, tutaj tworzenie perfum jest sztuką, jest integralną częścią kultury i dziedzictwa ludzi … Kannauj jest od tysiącleci miastem perfumeryjnym tego kraju”, mówi Shakti Vinay Shukla, zastępca dyrektora Centrum Zapachu i Smaku (FFDC).

Jaka przyszłość czeka rodzinne manufaktury attarów?

Tradycyjni rzemieślnicy walczą o przetrwanie swojego fachu w obliczu ostrej konkurencji ze strony współczesnych producentów perfum. Perfumy syntetyczne popychają destylarnie do bankructw. Dwadzieścia lat temu w Kannauj było 700 destylarni perfum. Obecnie jest ich mniej niż 100. Ta walka pomiędzy małymi firmami i koncernami  typu Armani i Chanel, odzwierciedla tysiące innych bitew w Indiach między współczesnością, a tradycją przekazywaną z pokolenia na pokolenie.

„Różnica między syntetycznym zapachem a naturalnym jest taka, jak różnica między potrawami gotowanymi w kuchence mikrofalowej a potrawami gotowanymi w piecu opalanym drewnem”

Jak powstają tradycyjne indyjskie attary?

To naprawdę wielka przyjemność dla oczu, gdy oglądamy tradycyjny proces tworzenia attaru wykonywany przez rzemieślników. Każdego ranka miejscowi rolnicy w pobliżu Kannauj zrywają worki róż, jaśminu i innych płatków i dostarczają je do pobliskich destylarni perfum rozsianych po całym miasteczku. W procesie, który może trwać kilka dni, kwiaty miesza się z wodą i ogrzewa w naczyniach miedzianych Dheg [2]. Aromatyczna para jest następnie przenoszona przez bambusową rurę Chonga [4] do odbiornika Bhapka [5] zawierającego olej z drzewa sandałowego, który służy jako baza dla attaru. Skroplona woda opada na dno odbiornika, ponieważ jest gęstsza niż drzewo sandałowe i olej kwiatowy. Praca perfumiarza jest skomplikowana. Jeśli Dheg ulegnie przegrzaniu, powstały zapach będzie zbyt dymny. Ważne jest również ustalenie, jak długo należy podgrzewać Dheg. Tradycyjne bhatti [1] zbudowane jest z cegieł i gliny, a do ogrzewania wykorzystuje się drewno lub krowie placki. Po zakończeniu destylacji,  wonny olejek uwięziony w oleju sandałowym umieszczany jest na słońcu w skórzanej butelce kuppi. Butelki są wykonywane z wielbłądziej, koziej lub bawolej, gdzie dojrzewają.  Woda odparowuję przez skórkę, a w kuppi pozostaje sama esencja zapachu.