Czarnuszka siewna – Pieprz dla ubogich, panaceum czy złoto faraonów?

Pokrewne jej gatunki — czarnuszka polna (Nigella arvansis) i czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) dostarczają równowartościowego surowca leczniczego, (Nigella sativa) to roślina znana i ceniona od tysięcy lat (wzmianka o jej uprawie pojawia się w Biblii). Szeroko stosowana jako roślina ozdobna, przyprawa (ulubiona przyprawa starożytnych Greków i Rzymian) oraz źródło aromatycznego oleju, który wykorzystuje się w celach spożywczych, leczniczych i pielęgnacyjnych.

Skąd pochodzi czarnuszka siewna?

Początkowo występowała jedynie na południu Europy oraz zachodzie Azji. Szybko jednak sprowadzoną ją na inne tereny, gdzie bez trudu się przyjęła, a że wiatr z łatwością unosi jej nasiona – rozprzestrzeniła się dość szybko na inne obszary.

Osiąga mniej więcej taką samą wysokość jak kmin, ma też podobne pierzaste liście. Kwiaty i owoce tej niewysokiej, jednorocznej rośliny mają duże walory estetyczne, jednak tym, co stanowi o jej prawdziwej wartości, są nasiona ( w Polsce zwane czasem „czarnym kminkiem”). Są one drobne, czarne, kształtem przypominają łezki, zapachem gałkę muszkatołową, ich smak – goryczkę z nutą kawy.

Dawniej wykorzystywane były jako tania przyprawa do mięs, warzyw i wina, która ubogim zastępowała drogie i słabo dostępne, egzotyczne składniki, jak kardamon, gałka muszkatołowa, pieprz.

Jednak nie tylko walory smakowe decydowały o jej popularności. Wartości lecznicze czarnuszki opisane zostały już przez antycznych medyków. Okrzyknięto ją nawet lekiem na wszystkie choroby.

Jednak złoto…

Nasiona czarnuszki bogate są w substancje tłuszczowe. Nic dziwnego, że kiedy w Egipcie zaczęto z nich tłoczyć olej, błyskawicznie doceniono jego różnorodne właściwości. Wieść gminna głosi, że korzystała z niego sama królowa Kleopatra, co już jest wystarczającą reklamą. Buteleczki zawierające prawdopodobnie ten specyfik znajdowano zresztą w grobowcach niektórych faraonów. Do dziś dzień nazywa się go ich złotem.

Olej z nasion czarnuszki zachwyca bowiem swym składem chemicznym – zawiera nienasycone i nasycone kwasy tłuszczowe (arachidonowy, erukowy, linolenowy, linolowy, mirystycynowy, olejowy, palmitynowy, stearynowy), witaminę E, prowitaminę A (beta-karoten), naturalne antybiotyki, przeciwutleniacze, olejki eteryczne, aminokwasy, saponinę i liczne minerały.