Nuty Bazy w Perfumach – jak powstaje finalna faza zapachu?

W świecie zapachów wszystko rozgrywa się warstwowo – od pierwszego zetknięcia z perfumami (nuty głowy), przez ich sedno (nuty serca), aż po finalne, najgłębsze oblicze (nuty bazy). Ta ostatnia faza nie tylko decyduje o trwałości całej kompozycji, lecz także stanowi jej prawdziwą tożsamość.

Poniższy artykuł to zwieńczenie naszych rozważań – w poprzednich częściach tryptyku mogliśmy poznać sekrety nut serca oraz nut głowy. Teraz czas odkryć, jak powstaje „złoty podkład” zapachu – nuta bazy.

I. Definicja i istota akordu bazy

Nuty bazy w perfumach to trzecia, finalna faza perfum. Ujawnia się dopiero po kilku godzinach, gdy już przebrzmią nuty serca. Można je spotkać również pod nazwą: akord (lub nuty bądź nuta) głębi, niski, podstawa, baza perfum.

Powyższa definicja precyzyjnie wskazuje moment, w którym baza zaczyna dominować w odbiorze zapachu. Najpierw silnie wyczuwalne są nuty głowy, będące wizytówką perfum tuż po aplikacji. Potem dochodzą do głosu tony serca, nadające charakter całemu bukietowi. Gdy ten duet ustąpi miejsca, na scenie zostaje właśnie baza – nieśpiesznie rozwijana, ale stanowiąca o trwałości i niepowtarzalności perfum.

II. Składniki długotrwałe i rola utrwalaczy

W skład podstawy perfum wchodzą zapachy o długiej trwałości, których ciężkie cząsteczki najpóźniej odrywają się od powierzchni, by dołączyć do otaczającego ją zapachu. To właśnie elementy tej nuty można wyczuć na ubraniu nawet kilka dni po aplikacji. Oczywiście nie bez znaczenia jest również rola opóźniaczy i utrwalaczy, bez której pewne substancje nie mogłyby rozwinąć swojej woni w odpowiednim czasie. Czasem do tej grypy włącza się również związki chemiczne o neutralnym zapachu, które w przypadku kontaktu z potem rozkładają się na substancje zapachowe. Wynika to z faktu, iż perfumy mają pełnić również funkcje maskujące dla naturalnych zapachów wydzielanych przez ciało, co jest szczególnie istotne z biegiem dnia czy nocy.

W tej części najlepiej widać rolę nauki i techniki we współczesnym perfumiarstwie. Wpływ na finalny aromat ma bowiem nie tylko sama kompozycja, ale także właściwości skóry, pora dnia czy nawet aktywność ruchowa. Dlatego perfumiarze, łącząc sztukę z chemią, starannie dobierają utrwalacze i opóźniacze, by zapewnić zapachowi długotrwałą i przyjemną projekcję.

To dzięki tym „ciężkim cząsteczkom” czujemy się otuleni zapachem jeszcze długo po jego aplikacji, a niejednokrotnie zbieramy komplementy w najmniej spodziewanym momencie dnia.

III. Proporcje i subtelność dolnych rejestrów

Zapach bazy ma być subtelny, nieinwazyjny, często zupełnie odmienny od nut głowy. Dlatego przeważnie składniki wykorzystane w tym etapie nie przekraczają 25% wszystkich komponentów. Wyjątek stanowią perfumy wieczorowe, których zaletą jest bogata kompozycja ciężkich, zmysłowych kompozycji, rozwijających się wraz z nadchodzącą nocą. Dlatego nuty dolne zajmują w nich 45% całego zapachu.

Z reguły producenci stosują w bazie znacznie mniej składników niż w poprzednich warstwach, aby nie obciążać całej kompozycji i nie przytłoczyć odbiorcy. Wyjątkiem są perfumy wieczorowe czy też okazjonalne, gdzie ten akord pełni rolę kluczową w budowaniu wyrazistego, uwodzicielskiego klimatu. W takich zapachach baza – bogata w akcenty drzewne, korzenne czy ambrowe – tworzy niezapomniany „ogon” (ang. sillage), który towarzyszy każdemu krokowi noszącej go osoby.

IV. Klasyfikacja według W. A. Pouchera

W klasyfikacji W. A. Pouchera (pierwsza publikacja – 1923 r., uzupełnienie – 1955 r.), który posegregował wiele zapachów wedle ich lotności, najdłużej utrzymują się na skórze substancje z pozycji 61-100. To właśnie one najczęściej znajdują się w bazach perfum. Są to zapachy kwiatowe, zwierzęce, drzewne, syntetyczne, a także nasiona, przyprawy i korzenie.

Dzięki badaniom i klasyfikacji Pouchera do dziś perfumiarze czerpią z rzetelnej wiedzy na temat lotności i trwałości konkretnych składników. Pozycje od 61 do 100 w jego skali to właśnie tęgie „charaktery” perfumeryjne – substancje, które stają się najbardziej wyczuwalne, kiedy reszta aromatów już ustąpi pola.

V. Najpopularniejsze nuty bazy w perfumach – panorama możliwości

W etapie tym prym wiodą następujące nuty bazy: aldehyd cynamonowy, aldehyd decylowy, ambra, balsam peruwiański, balsam tolutański, białe piżmo, bób tonka, cyprys, drzewo sandałowe, estragon, gaharu buaya, hyraceum, kastoreum, kocanki, konwalia, korzeń arcydzięgla, kumaryna, kwiat arniki, kwiat brzozy, labdanum, mech dębowy, mech drzewny, nasiona hibiskusa, olibanum, oud, paczuli, papryczka czereśniowa, piasek, pieprz, piżmo, piżmo cywety afrykańskiej, tytoń, skóra, sól, styrak, wanilia, wetiweria pachnąca, woda morska.

Drzewne akordy sandałowca, zmysłowa ambra, wytrawne piżmo czy balsamiczny labdanum – to tylko niektóre z niezliczonych składników, które mogą uświetnić „tło” perfum. Każdy z nich nadaje perfumom inny charakter: od wytrawnego i ciepłego (np. tytoń, balsam tolu) po orzeźwiający i świeży (sól, woda morska). Dzięki tej różnorodności kompozycje zapachowe są tak niesamowicie zróżnicowane.

Wyobraź sobie, jak w chłodny wieczór wtulasz się w szalik pachnący wanilią i paczulą… Albo moment, w którym letnia bryza pozostawia na skórze słonawy akord wody morskiej. Właśnie takie wspomnienia nadają perfumom głębię i emocjonalną wartość.

Podsumowanie i zaproszenie do dalszej podróży

Trzecia i ostatnia warstwa perfum – nuta bazy – jest kluczem do zrozumienia, dlaczego niektóre zapachy są tak uwodzicielskie, długotrwałe i wyjątkowe. Subtelny, czasem niemal niewidzialny „podkład” sprawia, że zapach staje się integralną częścią naszego stylu i osobowości.

• Jeśli interesuje Cię szerzej struktura perfum, koniecznie wróć też do poprzednich części tryptyku „Nuty zapachowe perfum” :
  • Nuty Serca w Perfumach
  • Nuty Głowy w Perfumach

Dziękuję za wspólne zgłębianie tajemnic nuty bazy w perfumach! Miejmy nadzieję, że ta podróż po trzech odsłonach zapachu ułatwi Ci świadomy wybór perfum i dostarczy inspiracji do poszukiwania nowych ulubionych aromatów. W najbliższym czasie postaramy się przybliżyć dokładną listę składników wchodzących w skład nuty bazy w perfumach.

Bibliografia i literatura uzupełniająca:

1. W. A. Poucher, Perfumes, Cosmetics and Soaps, vol. I-III (pierwsza publikacja w 1923 r., uzupełniona w 1955 r.).
2. Edwin T. Morris, Scents of Time: Perfume from Ancient Egypt to the 21st Century, The Metropolitan Museum of Art, 1999.
3. The Fragrance Foundation – Baza wiedzy perfumeryjnej: www.fragrance.org
4. Jean-Claude Ellena, Le Parfum, Éditions Odile Jacob, 2011.
5. Donatien Sade & Sylvie Lepic, Sztuka perfumiarstwa. Od alchemii do współczesnej techniki, Warszawa 2015.